کد مطلب:189012 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:151
بنی امیه و بنی عباس
در زمان زندگی عترت دو جریان اجتماعی برغم عترت در جامعه اسلامی حاكمیت فراهم آوردند. این دو جریان در عین حال كه تفاوت هایی با هم داشتند در موضع گیری های خود نسبت به عترت از یك سیاست و روش برخوردار بودند. این دو جریان اجتماعی یكی جریان اجتماعی بنی امیه بود كه حدود یك قرن به طول انجامید. دیگری جریان اجتماعی بنی عباس بود كه با سقوط بنی امیه حاكمیت یافت و تا حدود پنج قرن حاكمیت آنان تداوم یافت.
با روش برخورد بنی امیه با عترت، قدری آشنایی فراهم آمد كه آنان در ابعاد گوناگون فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی و سیاسی بر عترت و تشكل
[ صفحه 215]
همسوی آنان تا توانستند فشارهای خویش را متراكم ساختند. همواره عترت و هوادارانش را محدود ساختند. همواره شیعیان علی علیه السلام را به الوان آزردگی ها آزردند و هزاران نفر از آنان را زندانی كردند و هزاران را به قتل رساندند. فعالیت های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی عترت هماره زیر نظر آنان بود و به دقت از آنها مراقبت می كردند و حتی خانه های آنان و مسائل سری آنان را زیر نظر می گرفتند.
رفتار بنی عباس نسبت به عترت همانند رفتار بنی امیه می باشد. به همین خاطر موضع گیری عترت نیز در برابر این دو جریان اجتماعی در اصول یكسان است. عترت همان موضع گیری كه در برابر سیاست های حزب اموی یعنی حزب عثمانیه داشت؛ در برابر بنی عباس نیز همان گونه موضع گیری را ابراز می نماید. اینك زمان باقر العلوم علیه السلام است هنوز حاكمیت از آن حزب عثمانیه است. هنوز بنی عباس فرصت حكومت داری فراهم نكرده اند. لیكن اظهار نظر باقر العلوم علیه السلام در مورد بنی عباس هم، مانند بنی امیه است. همان گونه كه بنی امیه خلافت و جانشینی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم را بهانه و سرپوش بر حاكمیت خویش نهادند، بنی عباس نیز برای حراست از موقعیت خود انواع ستم ها را به عنوان جانشینان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم در جامعه مرتكب می شوند و حكومت را همانند توپ بازی در میان خویش گردش می دهند.
روش باقر العلوم علیه السلام در مورد بنی عباس و روش حكومت داری آنان نیز همین روش است. آنان نیز حكومت داری را همانند توپ بازی در میان خویش گردش خواهند داد. اگر خود را خلیفه یعنی جانشین رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم بخوانند، این عناوین و ابزار تنها پوشش برای رسیدن به اهداف می باشد.
[ صفحه 216]
باقر العلوم علیه السلام خطاب به عده ای از بنی عباس فرمود: شما حكومت را همانند بنی امیه تصاحب خواهید نمود و شما مثل بنی امیه حكومت را همانند توپ بازی بچه ها، بین خویش دست به دست خواهید نمود، و لیتلقفها الصبیان منكم كما تلقف الصبیان الكرة. [1] .
در این جمله امام موضع خویش را در مورد دو جریان حكومت داری، یعنی بنی امیه و بنی عباس به طور شفاف بیان می كند، كه هر دو جریان حكومت را بازیچه اهداف خویش قرار دادند. هیچ كدام از دو جریان حاكمیت مشروع و به حق نداشته اند. بلكه هر دو برای حكومت داری و سلطه بر مردم و رسیدن به انگیزه های دنیایی، از اقتدار سیاسی خویش بهره وری نمودند. اظهار نظر امام یك جمله است، لیكن ماهیت دو جریان حكومت داری را در طول قرن ها روشن می سازد.
اینها برخی از محورهای اندیشه و رفتار امام می باشد، كه در راستای مبارزه با ستم و طاغوت زدایی تحقیق و بررسی شد. البته نه گفتار امام به این مقدار است و نه رفتارهای ستم ستیز امام محدود به این موارد می شود. با پژوهش بیشتر به موارد دیگری نیز می توان دست یازید. این موارد برخی از موضع گیری های اجتماعی حضرت برغم حاكمیت حزب عثمانیه می باشد.
از جانب دیگر امام در دوران امامت خویش، فعالیت های فرهنگی گسترده برغم اهداف حزب عثمانیه و نیز شكوفا ساختن فقه و فرهنگ دینی و معرفی چهره ی عترت و... شكل دادند، كه این تلاش بسیار فراگیر و
[ صفحه 217]
پرثمر نیز، خطر جدی برای حاكمیت بنی امیه بود. در این فرصت به برخی از محورهای تلاش های فرهنگی باقر العلوم علیه السلام می پردازیم.
با روش برخورد بنی امیه با عترت، قدری آشنایی فراهم آمد كه آنان در ابعاد گوناگون فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی و سیاسی بر عترت و تشكل
[ صفحه 215]
همسوی آنان تا توانستند فشارهای خویش را متراكم ساختند. همواره عترت و هوادارانش را محدود ساختند. همواره شیعیان علی علیه السلام را به الوان آزردگی ها آزردند و هزاران نفر از آنان را زندانی كردند و هزاران را به قتل رساندند. فعالیت های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی عترت هماره زیر نظر آنان بود و به دقت از آنها مراقبت می كردند و حتی خانه های آنان و مسائل سری آنان را زیر نظر می گرفتند.
رفتار بنی عباس نسبت به عترت همانند رفتار بنی امیه می باشد. به همین خاطر موضع گیری عترت نیز در برابر این دو جریان اجتماعی در اصول یكسان است. عترت همان موضع گیری كه در برابر سیاست های حزب اموی یعنی حزب عثمانیه داشت؛ در برابر بنی عباس نیز همان گونه موضع گیری را ابراز می نماید. اینك زمان باقر العلوم علیه السلام است هنوز حاكمیت از آن حزب عثمانیه است. هنوز بنی عباس فرصت حكومت داری فراهم نكرده اند. لیكن اظهار نظر باقر العلوم علیه السلام در مورد بنی عباس هم، مانند بنی امیه است. همان گونه كه بنی امیه خلافت و جانشینی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم را بهانه و سرپوش بر حاكمیت خویش نهادند، بنی عباس نیز برای حراست از موقعیت خود انواع ستم ها را به عنوان جانشینان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم در جامعه مرتكب می شوند و حكومت را همانند توپ بازی در میان خویش گردش می دهند.
روش باقر العلوم علیه السلام در مورد بنی عباس و روش حكومت داری آنان نیز همین روش است. آنان نیز حكومت داری را همانند توپ بازی در میان خویش گردش خواهند داد. اگر خود را خلیفه یعنی جانشین رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم بخوانند، این عناوین و ابزار تنها پوشش برای رسیدن به اهداف می باشد.
[ صفحه 216]
باقر العلوم علیه السلام خطاب به عده ای از بنی عباس فرمود: شما حكومت را همانند بنی امیه تصاحب خواهید نمود و شما مثل بنی امیه حكومت را همانند توپ بازی بچه ها، بین خویش دست به دست خواهید نمود، و لیتلقفها الصبیان منكم كما تلقف الصبیان الكرة. [1] .
در این جمله امام موضع خویش را در مورد دو جریان حكومت داری، یعنی بنی امیه و بنی عباس به طور شفاف بیان می كند، كه هر دو جریان حكومت را بازیچه اهداف خویش قرار دادند. هیچ كدام از دو جریان حاكمیت مشروع و به حق نداشته اند. بلكه هر دو برای حكومت داری و سلطه بر مردم و رسیدن به انگیزه های دنیایی، از اقتدار سیاسی خویش بهره وری نمودند. اظهار نظر امام یك جمله است، لیكن ماهیت دو جریان حكومت داری را در طول قرن ها روشن می سازد.
اینها برخی از محورهای اندیشه و رفتار امام می باشد، كه در راستای مبارزه با ستم و طاغوت زدایی تحقیق و بررسی شد. البته نه گفتار امام به این مقدار است و نه رفتارهای ستم ستیز امام محدود به این موارد می شود. با پژوهش بیشتر به موارد دیگری نیز می توان دست یازید. این موارد برخی از موضع گیری های اجتماعی حضرت برغم حاكمیت حزب عثمانیه می باشد.
از جانب دیگر امام در دوران امامت خویش، فعالیت های فرهنگی گسترده برغم اهداف حزب عثمانیه و نیز شكوفا ساختن فقه و فرهنگ دینی و معرفی چهره ی عترت و... شكل دادند، كه این تلاش بسیار فراگیر و
[ صفحه 217]
پرثمر نیز، خطر جدی برای حاكمیت بنی امیه بود. در این فرصت به برخی از محورهای تلاش های فرهنگی باقر العلوم علیه السلام می پردازیم.
[1] فروع كافي، ج 8، (روضه)، ص 210، فصول المهمه، ج 2، ص 896، المحجه البيضاء، ج 4، ص 249.